Ηθική Βλάβη ή Ψυχική Οδύνη;--Δύο συγγενείς αλλά διαφορετικές έννοιες

Kαθώς συζητώ με εντολείς ή με φιλικά πρόσωπα, αρκετές φορές έχω αντιληφθεί ότι οι περισσότεροι από αυτούς συγχέουν τις έννοιες «Ηθική Βλάβη» και «Ψυχική Οδύνη». Γι’αυτό και σκέφτηκα αυτή τη βδομάδα να ξεδιαλύνω κάπως το πάζλ και όσο γίνεται πιο απλοιϊκά να σας δώσω τη σημασία και την ουσία αυτών των εννοιών στη ζωή μας και κυρίως στην αποκατάσταση των βλαβών μας σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα.

Οι δύο αυτές έννοιες έχουν αρκετά κοινά ζητήματα αλλά και χαρακτηριστικές διαφορές. Η ηθική βλάβη είναι ευρύτερη έννοια, στην οποία εμπεριέχεται κατά κάποιο τρόπο η ψυχική οδύνη. Γενικότερα, η βλάβη που μπορεί να υποστεί κάποιος είναι υλική και μη υλική, δηλαδή ηθική. Πιο συγκεκριμένα, όταν αναφέρομαι σε υλική ζημία, κάνω λόγο σχετικά με απτή, συγκεκριμένη, σαφής και μετρήσιμη ζημία. Για παράδειγμα, υλική ζημία έχουμε σε περιπτώσεις οφειλών χρηματικών ποσών. Αντιθέτως, η ηθική βλάβη δεν είναι άμεσα αποτιμητή σε χρήμα και δεν είναι συγκεκριμένη, όπως μία χρηματική οφειλή. Για το καθορισμό της ηθικής βλάβης, το Δικαστήριο είναι υπεύθυνο να καθορίσει το ύψος της αναλόγως με τα έννομα αγαθά που έχουν πληγεί όπως η προσωπικότητα, η σωματική υγεία και ακεραιότητα, η υπόληψη και η τιμή κάθε ανθρώπου.

Για να υφίσταται ηθική βλάβη, χρειάζεται να έχει υπάρξει μία παράνομη, υπαίτια και άδικη πράξη εκ δόλου ή εξ αμελείας εναντίον του παθόντος. Η πράξη αυτή δε απαιτείται να είναι και ποινικά κολάσιμη πράξη. Σίγουρα θα πρέπει να έχει προκαλέσει στο παθόντα για σύντομο ή μακροχρόνιο χρονικό διάστημα ψυχική διαταραχή, θυμό, λύπη, ταλαιπωρία και γενικότερα άλλα περαιτέρω  δυσμενή συναισθήματα. Η επιδικαστέα υπό του δικαστηρίου χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης είναι εύλογη και ελεύθερη κατά την κρίση του. Ως κριτήρια προσδιορισμού του επιδικαστέου χρηματικού ποσού θεωρούνται παγίως από τη νομολογία κυρίως το είδος και η ένταση της προσβολής, η έκταση της βλάβης, η ηλικία του παθόντος, οι εν γένει συνθήκες τελέσεως της πράξεως, ο βαθμός του πταίσματος του δράστη, αλλά και η τυχόν συνυπαιτιότητα του παθόντος και η περιουσιακή και κοινωνική κατάσταση των μερών.

Από την άλλη μεριά, η ψυχική οδύνη απαιτεί τη θανάτωση του παθόντος είτε εκ δόλου (ανθρωποκτονία - πυροβολισμός θύματος) είτε εξ αμελείας (θανατηφόρο εργατικό ατύχημα). Η αποζημίωση επιδικάζεται στους οικείους του θανόντος, ήτοι στα στενά συγγενικά πρόσωπα σύμφωνα με το Οικογενειακό Δίκαιο, είτε είναι ενήλικα, είτε ανήλικα ή κυοφορούμενα. Όπως μπορείτε εύκολα να επάγετε, οι αποζημιώσεις από ψυχική οδύνη είναι σαφώς μεγαλύτερες από αυτές της ηθικής βλάβης καθώς ο θάνατος ενός προσώπου είναι ένα σφοδρό, πολύ δυσάρεστο και μη αναστρέψιμο γεγονός. Η επιδίκαση χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ψυχικής οδύνης στα δικαιούμενα πρόσωπα τελεί υπό την αυτονόητη προϋπόθεση της ύπαρξης μεταξύ αυτών και του θανατωθέντος, όταν αυτός ζούσε, αισθημάτων αγάπης και στοργής.

Τέλος, σε σχέση με τις παραπάνω έννοιες θα ήθελα να επιστήσω τη προσοχή σε όλους τους αναγνώστες και ειδικότερα σε επιχειρήσεις όπως κινηματογράφοι, εκπαιδευτήρια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, πάρκινγκ, κλπ. και να συστήσω να ασφαλίζετε τις δρατηριότητές σας ή τη λειτουργία των χώρων σας, καθώς όλοι μας σε κάθε δραστηριότητα μας, επαγγελματική ή κοινωνική, είναι πιθανόν να προκαλέσουμε υλική ζημία ή σωματική βλάβη, ή ψυχική οδύνη ή ηθική βλάβη σε άλλους.

Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο στην οικογένεια του αδικοχαμένου Νόκα Λαζάν, ο οποίος έχασε τη ζωή του ξαφνικά και άδικα σε εργατικό ατύχημα. Ήταν το πρώτο εργατικό ατύχημα που χειρίστηκα το 2006 σε αστικό και ποινικό σκέλος και δε θα ξεχάσω ποτέ το δέσιμο που απέκτησα με την οικογένεια του θανόντος. Είναι σα να γνώρισα το θανόντα μέσα από τους οικείους του και νιώθω πλήρως ικανοποιημένη καθώς κατάφερα να αποδοθεί η δικαιοσύνη όπως έπρεπε.